A. Alberts & H.J. Friedericy, schrijvers

Paragraaf 4

Beschrijving van "Aan Frankrijk uitgeleverd"

Bij deze beschrijving is uitgegaan van de uitgave van 1975,
verzorgd door G.A. van Oorschot in Amsterdam.

De boekuitgave

Op de voorlaatste bladzijde van het boek staat:

Colofon

"Aan Frankrijk uitgeleverd" werd in opdracht van G.A. van Oorschot uitgever te Amsterdam gezet uit de Scotch Roman door de Koninklijke drukkerij G.J. Thieme bv. te Nijmegen. Het boek verscheen eerder in 1963 onder de titel "Met de Franse Slag" bij H.J. Paris te Amsterdam.

Opmerking: Het is opvallend, dat de drukker van bovenstaande tekst dezelfde fout heeft gemaakt, als veel critici gedaan hebben.
De oorspronkelijke titel wordt ook hier "Met de Franse Slag" genoemd, terwijl dat moet zijn "De Franse Slag".

Het boek heeft geen inhoudsopgave. De tien hoofdstukken worden aangeduid met de nummers 'Een' tot en met 'Tien'.
De verdeling van het boek in hoofdstukken is als volgt:

Hoofdstuk Een heeft vijf delen, van elkaar gescheiden door een regel wit; de hoofdstukken Twee, Drie, Zes en Zeven hebben drie delen; de hoofdstukken Vier, Vijf en Negen hebben vier delen; hoofdstuk Acht heeft twee delen en hoofdstuk Tien heeft zeven delen.

Korte inhoud

Door tussenkomst van de Nederlandse minister van koloniën weet een jonge Nederlander werk te krijgen als 'fonctionnaire bénévolé' op het Franse Ministerie van Koloniën in Parijs.
Gedurende twee jaren, van 1937 tot 1939, werkt hij daar op een aantal verschillende afdelingen. Hij krijgt een indruk van het werk van de Franse ambtenaar op het ministerie en in de Franse koloniën. Tegelijkertijd ervaart hij de onrustige Franse politieke situatie in die laatste jaren voor de Tweede Wereldoorlog, die gekenmerkt wordt door stakingen, rellen en regeringswisselingen. De 'bénévolé' besteedt veel tijd aan het verkennen van de stad en haar omgeving. Bovendien treedt hij op als gastheer voor veel Nederlandse ambtenaren, die op doorreis naar Indië, nog even Parijs willen aandoen.

De opbouw van het verhaal

Het boek heeft 135 bladzijden tekst. Bijna precies de helft daarvan is gebruikt voor het vertellen over het werk op het ministerie en wat daar bij hoort, zoals het in Nederland rondleiden van een Franse ambtenaar, die hier een studie komt doen. Over dit werk gaan de hoofdstukken Een, Twee, Vier, Zeven (behalve de eerste bladzijde, blz. 86) en Acht; bovendien het eerste deel van hoofdstuk Vijf (blz. 68-71) en het vijfde deel van hoofdstuk Tien. Na de beschrijving van de aankomst en de eerste werkzaamheden op het ministerie in de eerste twee hoofdstukken, is de overplaatsing naar een andere afdeling meestal aanleiding om weer een hoofdstuk of een deel daarvan aan het werk te besteden.
De andere helft van de tekst is gebruikt om een aantal gebeurtenissen te vertellen, die de verteller in de periode 1937-1939 in Parijs heeft meegemaakt en om beschrijvingen te geven van situaties, dorpen, straten, pleinen en gebouwen, vaak met een historische achtergrond daarbij.
De verwerking van het materiaal van deze tweede helft is nogal rommelig. Een duidelijk voorbeeld hiervan is een beschrijving van Parijs bij avond, die twee maal voorkomt. Het thema van beide delen is ongeveer hetzelfde, terwijl de tekst geen verband tussen de delen legt. Op blz. 71/72 gaat een deel over de stilte van Parijs bij avond. Een zin uit dit gedeelte luidt:

Opvallend is de laatste zin van het boek.

De stijl

Hoewel ook in dit boek weer een aantal beknopte en onvolledige zinnen voorkomen, kan niet gezegd worden, dat in het algemeen de zinnen opvallend kort of lang zijn.
Typerend voor deze tekst is, dat de stijl lijkt op die van iemand, die voor de vuist weg zit te vertellen. Dit komt vooral door het gebruik van zinnen en woorden, die in 'normale' schrijftaal niet voorkomen of alleen dan voorkomen, wanneer een duidelijk gekozen stijl daarom vraagt. En dat laatste is hier niet het geval.
Voorbeelden van zinnen uit de spreektaal zijn:

Een ander stijlkenmerk is, dat een alinea of een nieuw gedeelte begint met een zin waar een woord of een zinsdeel in voorkomt, dat ook in de laatste zin van het voorafgaande gedeelte staat.

Tenslotte nog enkele voorbeelden van bondigheid in het formuleren.

De tijd

De eerste gebeurtenis, die verteld wordt, speelt zich af binnen één dag: het aankloppen bij het ministerie, de weigering en het schrijven van de brief aan de Nederlandse Minister van Koloniën. De alinea, die daarop volgt, begint met:

Het verslag over de werkzaamheden op het ministerie, dat over een aantal hoofdstukken verdeeld is, vormt een chronologisch geheel. Dit valt, vooral in de eerste twee hoofdstukken, goed af te leiden uit de zinnen als 'de volgende dag', 'na een paar dagen', 'drie weken later' etc., uit de regelmaat, waarmee vermeld wordt, dat de ik-figuur overgeplaatst wordt naar een andere afdeling en uit de controleerbare gegevens over de regeringswisselingen, die een nieuwe minister op het ministerie tot gevolg hebben. Deze chronologische volgorde betekent echter niet, dat bv. overplaatsingen op het ministerie gekoppeld kunnen worden aan data.
De andere verhalen en beschrijvingen staan, wat de tijdsvolgorde betreft, willekeurig over het boek verdeeld en hebben geen relatie tot elkaar, noch tot het werk op het ministerie.
De tijdsaanduidingen binnen die verhalen zijn dan ook alleen van belang voor die verhalen zelf.

De ruimte

Evenals in "In en uit het paradijs getild" is de ruimte hier geen essentieel structuurelement. Ook hier komt dat, omdat het verhaal meer een verslag is van feiten, die zich in niet-fictieve ruimten hebben afgespeeld. Ook het gebeuren zelf heeft een niet-fictief karakter, zodat ook reële ruimten niet gebruikt zijn voor een aan die ruimten aangepast fictief verhaal.
Men kan zich echter wel afvragen of de romancier Alberts met deze beide niet-fictieve gegevens er soms in slaagt beschrijvingen te geven, waarin de ruimtebeschrijving het verhaal een extra kracht geeft.
In het algemeen laat Alberts zich graag inspireren door ruimtelijke gegevens, zoals landschappen en gebouwen, tot het vertellen van, vaak historische,verhalen. Dat geldt ook voor dit boek.
De volgende voorbeelden laten zien, hoe de speciale benadering van een bepaalde ruimte een bijzondere, meestal komische, uitwerking heeft. Uit het verhaal over de speurtocht, die de ik-figuur maakt door het ministerie:

Het perspectief

Het ruimtelijk perspectief wordt in ruim één bladzijde stap voor stap scherper getekend. De beginsituatie is:

De tweede alinea van hoofdstuk Een begint met:

De verteller laat duidelijk merken, dat hij terugblikt op een tijd, die ver terug ligt.

Een keer praat de ik-figuur over zichzelf als door de ogen van een ander.

De personages

De hoofdpersoon in het boek is de verteller zelf. Hij zegt echter heel weinig over zichzelf. Hij komt uit Haarlem (blz. 122); behalve dat hij op het ministerie werkt, doet hij ook iets aan onderzoek of studie, want op het Ministerie van Buitenlandse Zaken had hij

Uit de verhalen, die de ik-figuur vertelt, is echter wel iets over zijn persoon af te leiden.
In het eerste hoofdstuk wordt al duidelijk, dat hij een geweldig doorzettingsvermogen en moed, misschien is het beter te spreken van bluf, moet hebben om de Nederlandse Minister van Koloniën voor zijn karretje te durven spannen. Dankzij dit doorzettingsvermogen heeft hij waarschijnlijk ook die twee jaar op dat duffe ministerie kunnen volmaken.
De ik-figuur schept afstand tussen zichzelf en de mensen om hem heen. Hij kan de ander zeer scherp observeren, maar hij conformeert zich nooit met hem, of het nu een rebellerende Parijse student is of een toekomstige collega, die bij hem op bezoek komt.
Deze afstand komt naar voren in de beschrijvingen, die hij van de anderen geeft. Over meneer Nathan-Cahen:

Belangrijke motieven

Zoals uit de opbouw van dit boek al bleek, wordt de inhoud gedragen door twee hoofdmotieven: het werk op het Ministerie van Koloniën en een soort kultureel beeld van Parijs en een stuk van zijn omgeving. De relatie tussen die twee wordt gelegd door het motief van de politieke ontwikkelingen en door verslagen van vrijetijdsbestedingen tussen het werk door.
Binnen beide hoofdmotieven zijn een aantal deelmotieven aan te wijzen.

Motieven die voorkomen in het verslag over het werk op het ministerie zijn o.a.: de schuifelende meneer Nathan-Cahen, die steeds op komt dagen om de ik-figuur naar een andere afdeling te brengen; de Franse ambtenaar, die niet hard werkt, te laat op zijn werk komt, te vroeg weg gaat en tussen door meestal met zijn collega's staat te praten; het ministerie als gebouw, met donkere gangen en duffe kamers, en de relatie met de koloniën, waarvan de ambtenaren zich in alle mogelijke bochten wringen om er maar zo snel mogelijk weer weg te kunnen komen.

De onderwerpen van het andere deel van het boek lopen veel meer uiteen. Er is veel historische informatie over gebouwen en plaatsen uit Parijs en uit de omgeving. Er wordt niet verteld over algemeen bekende dingen van Parijs, maar wel over hoge, lange muren, over de altijd dichte luiken van zeer veel huizen en over de voordelen van de ringbus. De politiek wordt vooral gezien vanuit de onrustige situatie, die er was in de jaren, die aan de Tweede Wereldoorlog vooraf gingen; die onrust was merkbaar aan de vele regeringswisselingen, de stakingen en de straatrellen. Een opvallend motief hierbij is het vaste patroon, waarbinnen de rellen zich afspeelden.